Page 61 - เศรษฐกิจและสังคม v2- 2566
P. 61
บทความ การจัดสวัสดิการเพื่อลดความเหลื่อมล้ํา
โดย
บุญทวี เทียมวัน
บุณนลิน ทองพิมพ
กองพัฒนาขอมูลและตัวชี้วัดสังคม
ั
ิ
ู
ปจจุบัน นานาประเทศกาลังเผชิญกบความทาทายในการฟนฟเศรษฐกจสังคมและเยียวยาผลกระทบ
ํ
จากการระบาดของโควิด-19 ยิ่งไปกวานั้น ความขัดแยงระหวางรัสเซียและยูเครนตั้งแตตนป 2565 ไดสงผลตอ
ั
อุปทานดานพลังงานและอาหารโลก โครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development
ิ
Programme: UNDP) ประเมินวา อัตราเงินเฟอที่เพิ่มสูงขึ้นจากวิกฤตการณขางตน ผลักใหประชากรโลก จํานวน
71 ลานคนตกอยูในภาวะความยากจน แมวาสภาวการณดังกลาวไดสงผลกระทบโดยถวนหนา แตประชากร
ี่
ื่
ี
ี
่
่
กลุมเปราะบางมกไดรับผลกระทบทรุนแรงกวากลุมอน และมแนวโนมทจะติดอยูในกบดักความยากจน กระทง
ั
ั
ั
อาจสงตอเปนความยากจนขามรุนได
ุ
นโยบายการคมครองทางสังคมเปนเครื่องมอสําคัญท่จะชวยทลายกบดักความยากจน ผานการสราง
ั
ี
ื
ื
ี
่
่
ุ
ี
หลักประกนเพอลดผลกระทบจากความเสียงท่อาจกอใหเกดความยากจน/คณภาพชีวิตท่ลดลง และการชวยเหลือ
ิ
ั
ี
ผูประสบกบสภาวะยากลําบาก รวมถึงกลุมเปราะบางท่ตองการการดูแลเปนพเศษ ใหประชาชนทกคนมความ
ั
ุ
ี
ิ
่
ี
ํ
ั
ั
ั
ํ
ม่นคงในการดารงชีวิต อยูดีมีสุข ตลอดจนสามารถพฒนาและแสดงศกยภาพของตนไดอยางเต็มท เปนกาลัง
สําคัญในการพฒนาประเทศตอไป องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Office: ILO) ได
ั
59
วารสารเศรษฐกิิจและสังคม
กําหนดแนวคิดการคุมครองทางสังคมขั้นพื้นฐาน (social protection floor) ซึ่งเปนชุดนโยบายทางสังคมที่มง
ุ
สรางหลักประกนดานรายได และการเขาถึงบริการทางสังคมที่จําเปนสําหรับทุกคนตลอดชวงชีวิต โดยมีหลักฐาน
ั
ซึ่้�งเปั็นชัุดนโยบายทำางสังคมทำี�มุ่งสร้างห้ลื่ักปัระกันด้านรายได้ แลื่ะการเข้าถ้งบริการทำางสังคมทำี�จำาเปั็นสำาห้รับทำุกคน
ั่
สนับสนุนวา การคมครองทางสังคมเปนกลไกสําคญในการลดความเหลื่อมล้ําดานรายไดและความไมมนคงทาง
ั
ุ
ติลื่อดชั่วิงชัีวิิติ โดยมีห้ลื่ักฐานสนับสนุนวิ่า การคุ้มครองทำางสังคมเปั็นกลื่ไกสำาคัญในการลื่ดควิามเห้ลื่่�อมลื่ำ�าด้านรายได้
ี
ุ
แลื่ะควิามไม่มั�นคงทำางเศรษฐกิจ ดังภาพทำี� 1 ซึ่้�งสะทำ้อนวิ่า ปัระเทำศในแถบยุโรปัทำี�มีระบบการคุ้มครองทำางสังคมค่อนข้าง
ิ
ี
ึ
่
เศรษฐกจ ดังภาพท่ 1 ซ่งสะทอนวา ประเทศในแถบยุโรปทมระบบการคมครองทางสังคมคอนขางแข็งแกรง
ี
แข็งแกร่ง มักปัระสบควิามสำาเร็จในการลื่ดควิามเห้ลื่่�อมลื่ำ�าด้านรายได้กวิ่า 1 ใน 3 ในทำางติรงกันข้าม กลืุ่่มปัระเทำศรายได้
มกประสบความสําเร็จในการลดความเหลื่อมล้ําดานรายไดกวา 1 ใน 3 ในทางตรงกนขาม กลุมประเทศรายได
ั
ั
ปัานกลื่าง ซึ่้�งมีระบบการคุ้มครองทำางสังคมทำี�พัฒนาน้อยกวิ่า มีควิามเห้ลื่่�อมลื่ำ�าด้านรายได้ค่อนข้างสูง
ี่
ปานกลาง ซึ่งมีระบบการคุมครองทางสังคมทพัฒนานอยกวา มีความเหลื่อมล้ําดานรายไดคอนขางสูง
ภาพที่ 1 การลดความเหลื่อมล้ําผานมาตรการคุมครองทางสังคมและมาตรการทางภาษี
การลดความุ่เห่ล่�อมุ่ลำ�าผ�านมุ่าตรการค่้มุ่ครองที่างสู่ังคมุ่และมุ่าตรการที่างภาษ์่
ที่มา : ILO (2021)
ทำี�มา : ILO (2021)
ในภาพรวิม รัฐบาลื่ไทำยมีการจัดสวิัสดิการสังคมติามกฎห้มายครบทำุกด้าน ครอบคลืุ่ม
ปัระชัากรห้ลื่ายกลืุ่่ม ติั�งแติ่วิัยเด็ก วิัยแรงงาน วิัยสูงอายุ ติลื่อดจนกลืุ่่มเปัราะบางทำี�ติ้องการ
้
่
ควิามชั่วิยเห้ลื่่อเปั็นพิเศษ ทำั�งรูปัแบบทำี�ติ้องร่วิมสมทำบ (contributory) แลื่ะไม่ร่วิมสมทำบ แมวาปัระเท์ศไท์ย
้
ี
้
(non-contributory) ซึ่้�งสอดคลื่้องกับติัวิชัี�วิัดการพัฒนาอย่างยั�งย่น 1.3.1 (สัดส่วินของ จะมความกาวหนา
้
ุ
้
ปัระชัากรทำี�ได้รับควิามคุ้มครองทำางสังคมขั�นพ่�นฐาน จำาแนกติามเพศ แลื่ะติามกลืุ่่มปัระชัากร) ดานการคมครอง
ั
ทำี�ระบุวิ่า ปัระเทำศไทำยมีสัดส่วินปัระชัากรทำี�ได้รับควิามคุ้มครองจากจากสวิัสดิการอย่างน้อย ท์างสงคม
้
่
1 ปัระเภทำ (ไม่รวิมสวิัสดิการด้านสุขภาพ) ถ้งร้อยลื่ะ 68 โดยคนพิการมีอัติราการครอบคลืุ่ม คอนขางมาก
่
ิ
สูงทำี�สุดทำี�ร้อยลื่ะ 92 ขณ์ะทำี�เด็กเพียงร้อยลื่ะ 21 แลื่ะมารดาทำี�มีบุติรร้อยลื่ะ 40 ทำี�ได้รับ โดยเฉพิาะอยางย�ง
การคุ้มครอง อย่างไรก็ดี แม้วิ่าปัระเทำศไทำยจะมีควิามก้าวิห้น้าด้านการคุ้มครองทำางสังคม โครงการ
ั
ุ
ั
ค่อนข้างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ�ง โครงการห้ลื่ักปัระกันสุขภาพถ้วินห้น้า แติ่ยังคงมีปัระชัากร หลกปัระกนสขภาพิ
่
้
้
ั
อีกจำานวินห้น้�งทำี�ไม่สามารถเข้าถ้งสวิัสดิการได้ ห้ร่อแม้บางคนเข้าถ้งสวิัสดิการ ทำวิ่า ถวนหนา แต่ยงคง
ี
สิทำธิปัระโยชัน์ทำี�ได้รับยังไม่เพียงพอติ่อการดำารงชัีวิิติ อาทำิ คนพิการ ซึ่้�งแม้มีแนวิโน้มเข้าถ้ง มปัระชากร
่
ำ
ี
เบี�ยควิามพิการเพิ�มข้�นอย่างติ่อเน่�อง แติ่มูลื่ค่าของเงินทำี�ได้รับก็ไม่มากพอทำี�จะชั่วิย อกจานวนหน�ง
ี
่
้
่
สร้างคุณ์ภาพชัีวิิติทำี�ดีได้ อีกทำั�งคนพิการแติ่ลื่ะคนมีควิามจำาเปั็นทำี�แติกติ่างกัน คนพิการ ท์�ไมสามารถเขาถง
ิ
ั
ทำี�มีควิามยากลื่ำาบากในการดูแลื่ตินเองจำานวินมากติ้องการผู้ดูแลื่ ซึ่้�งเบี�ยควิามพิการนั�น สวสดการได ้
ไม่เพียงพอในการจ้างผู้ดูแลื่ ห้ร่อชัดเชัยการสูญเสียรายได้ของสมาชัิกในครอบครัวิทำี�มาดูแลื่
