สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) จัดเวทีเผยแพร่ผลการพัฒนาเครื่องมือการประเมินผลกระทบด้วยการประเมินผลตอบแทนทางสังคม (Social Return on Investment : SROI) โดยเลือกโครงการบ้านมั่นคงในจังหวัดขอนแก่นของสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน เป็นโครงการนำร่องในการประเมินผลกระทบ
เมื่อวันที่ 24 กันยายน 2567 นางสาวนภัสชล ทองสมจิตร ที่ปรึกษาด้านนโยบายและแผนงาน สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ เป็นประธาน “การประชุมเผยแพร่ผลการพัฒนาเครื่องมือการประเมินผลกระทบด้วยการประเมินผลตอบแทนทางสังคม (SROI) กรณีศึกษาโครงการบ้านมั่นคง” ที่โรงแรมเดอะ เบอร์เคลีย์ ประตูน้ำ กรุงเทพมหานคร โดยมีผู้ร่วมประชุมประกอบด้วยหน่วยงานภาคราชการ นักวิชาการ เครือข่ายภาคประชาสังคมที่เกี่ยวข้อง จำนวนประมาณ 100 คน
การประเมินผลกระทบ (Impact Evaluation) เป็นเครื่องมือหนึ่งที่ใช้ประเมินผลการพัฒนาที่มีความครอบคลุม แต่เนื่องจากเทคนิคการประเมินมีความซับซ้อน และใช้ระยะเวลานาน โดยเฉพาะผลกระทบเชิงสังคม ซึ่งวัดเป็นมูลค่าทางเศรษฐกิจได้ยาก จึงทำให้การดำเนินการประเมินผลกระทบไม่มีการดำเนินการกันอย่างแพร่หลาย อย่างไรก็ดี สำนักงานฯ เห็นความสำคัญของการประเมินผลกระทบ เนื่องจากจะทำให้ผู้กำหนดนโยบายได้ทราบถึงผลของการดำเนินโครงการพัฒนาต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับเศรษฐกิจและสังคมในภาพรวม จึงได้ดำเนินการศึกษาโดยนำเครื่องมือการประเมินผลตอบแทนทางสังคม (SROI) มาประยุกต์ใช้ในการประเมินผลโครงการสำคัญของรัฐบาล ซึ่งเครื่องมือ SROI นี้ เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการวิเคราะห์ผลกระทบที่เกิดจากการดำเนินนโยบายหรือโครงการ โดยแปลงผลตอบแทนรวมของโครงการในมิติต่างๆ ทั้งที่เป็นตัวเงินและไม่เป็นตัวเงิน ให้เป็นมูลค่าทางการเงิน และคิดเทียบกับมูลค่าการลงทุน 1 หน่วยเงินที่ลงทุน ซึ่งจะทำให้ผู้กำหนดนโยบายมองเห็นผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินโครงการได้อย่างเป็นรูปธรรม ชัดเจน ครอบคลุม และสามารถนำข้อมูลไปประกอบการตัดสินใจเชิงนโยบายในอนาคตได้ต่อไป
การศึกษาครั้งนี้ สำนักงานฯ ได้เลือกโครงการบ้านมั่นคงเป็นกรณีศึกษา เนื่องจากเป็นโครงการสำคัญที่ช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตด้านการมีที่อยู่อาศัยของประชาชนที่มีรายได้น้อย โดยเลือกพื้นที่ศึกษาในจังหวัดขอนแก่น ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีการดำเนินโครงการมายาวนาน มีกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลาย สามารถวัดผลกระทบได้อย่างรอบด้าน โดยได้ดำเนินการลงพื้นที่เพื่อเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์ จำนวน 2 ครั้ง ใน 3 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง อำเภอชุมแพ และอำเภอบ้านไผ่ ในช่วงเดือน มิถุนายน – กรกฎาคม 2567 และนำข้อมูลมาประมวลผลและวิเคราะห์ผลกระทบตามทฤษฎีและหลักการ SROI
การประชุมในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ผลการประเมินผลกระทบ กรณีศึกษาโครงการบ้านมั่นคง จังหวัดขอนแก่น รวมทั้ง ถ่ายทอดองค์ความรู้และแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เกี่ยวกับเครื่องมือการประเมินผลกระทบที่พัฒนาขึ้นให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยในช่วงบ่ายของวันที่ 24 กันยายน 2567 และวันที่ 25 กันยายน 2567 สำนักงานฯ จัดให้มีการประชุมเชิงปฏิบัติการ เพื่อถ่ายทอดเทคนิคการใช้เครื่องมือ SROI ให้แก่ภาคีการพัฒนาที่เกี่ยวข้องได้นำไปขยายผลต่อยอดการประเมินผลกระทบโครงการของหน่วยงานต่อไป โดยมีผู้เข้าร่วมการอบรมประกอบด้วย หน่วยงานภาคราชการ นักวิชาการที่เกี่ยวข้อง จำนวนประมาณ 50 คน
หลังจากการประชุมเผยแพร่ผลการประเมินฯ ในวันนี้แล้ว สำนักงานฯ จะจัดทำรายงานผลการศึกษาการพัฒนาเครื่องมือประเมินผลกระทบด้วยการประเมินผลตอบแทนทางสังคม (SROI) ฉบับประชาชน และฉบับเทคนิค เพื่อเผยแพร่ผลการศึกษาให้แก่สาธารณชนได้ทราบถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นจากโครงการฯ ตลอดจนถอดบทเรียนจากการประเมินผลกระทบด้วยเครื่องมือที่พัฒนาขึ้น ให้แก่ผู้ที่สนใจได้นำไปต่อยอด ประยุกต์ใช้ในการประเมินผลนโยบาย/โครงการที่มีลักษณะคล้ายคลึงกันต่อไป
ข่าว : กองขับเคลื่อนและประเมินผลการพัฒนา (กปผ.)ภาพ : จักรพงศ์ สวภาพมงคล
