เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2560 ดร.วิชญายุทธ  บุญชิต ที่ปรึกษาด้านนโยบายและแผนงาน สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) เป็นประธานการต้อนรับและหารือกับคณะที่ปรึกษาการลงทุนจาก Moody’s Investors Service ซึ่งนำโดย Mr.Christian de Guzman, Senior Credit Officer ณ ห้องประชุมประหยัด บุรณศิริ

ดร.วิชญายุทธ กล่าวว่า หลังจากที่ได้มีการหารือระหว่าง สศช. กับคณะที่ปรึกษาการลงทุนจาก Moody’s Investors Service ครั้งล่าสุดในช่วงกลางปี 2559 สศช. มีความเห็นว่าเศรษฐกิจไทยมีพัฒนาการในทิศทางที่ดีขึ้นตามลำดับอย่างต่อเนื่อง ทั้งในด้านการขยายตัวทางเศรษฐกิจและในด้านเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ รวมทั้งมีความพร้อมมากขึ้นสำหรับการที่จะกลับเข้าสู่แนวโน้มการขยายตัวที่น่าพอใจในระยะปานกลาง โดยในด้านการขยายตัวทางเศรษฐกิจ เศรษฐกิจไทยขยายตัวเร่งขึ้นอย่างต่อเนื่องจากการขยายตัวร้อยละ 0.9 ในปี 2557 เป็นร้อยละ 2.9 ในปี 2558 ก่อนที่จะเร่งขึ้นเป็นร้อยละ 3.2 ในปี 2559 โดยที่การปรับตัวดีขึ้นดังกล่าวสอดคล้องกับการคาดการณ์ที่ สศช. ได้เคยรายงานต่อ Moody’s ในการพบปะในช่วง 2 – 3 ปีที่ผ่านมา แม้ว่าในขณะนั้นหลายหน่วยงานจะคาดการณ์เศรษฐกิจในด้านค่อนข้างลบก็ตาม สำหรับในปี 2560 สศช. คาดว่าจะขยายตัวร้อยละ 3.3 – 3.8 โดยมีค่ากลางที่ร้อยละ 3.5 ซึ่งจะเป็นอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจที่สูงที่สุดในรอบ 5 ปี และเป็นประมาณการเดิมที่ สศช. ได้ให้ข้อมูลไว้กับ Moody’s ในปีที่ผ่านมา นอกจากนั้น ในขณะนี้ก็มีหลายหน่วยงานทั้งในและต่างประเทศที่ปรับเพิ่มประมาณเศรษฐกิจไทยขึ้นมาอยู่ใกล้เคียงกับค่าประมาณการของ สศช. และหลายหน่วยงานที่ประมาณการสูงกว่าค่ากลางการประมาณการของ สศช. สะท้อนให้เห็นถึงการปรับตัวดีขึ้นของเศรษฐกิจไทยที่มีความชัดเจนมากขึ้นตามลำดับ

นอกหนือจากการขยายตัวเร่งขึ้นของเศรษฐกิจไทยแล้ว การฟื้นตัวและการขยายตัวของเศรษฐกิจไทยมีการกระจายตัวที่กว้างขึ้นตามลำดับ โดยเมื่อเทียบกับปี 2557 ที่องค์ประกอบการขยายตัวของเศรษฐกิจไทยชะลอตัวในทุกๆ ด้านและมีการหดตัวในบางสาขาในเศรษฐกิจสำคัญ แต่ในปี 2558 การท่องเที่ยว การใช้จ่ายและการลงทุนภาครัฐ และสาขาเศรษฐกิจที่เกี่ยวเนื่องกลับมาขยายตัวในเกณฑ์สูงและเป็นปัจจัยหลักในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ  ในขณะที่ภาคการส่งออกและภาคเกษตรยังปรับตัวลดลง ในปี 2559 การท่องเที่ยว การใช้จ่าย และการลงทุนภาครัฐ ยังขยายตัวในเกณฑ์สูงอย่างต่อเนื่อง ในขณะที่การผลิตภาคเกษตร รายได้เกษตรกร และภาคการส่งออกเริ่มส่งสัญญาณการฟื้นตัวและสนับสนุนเศรษฐกิจในภาพรวมได้มากขึ้นในช่วงครึ่งปีหลัง ก่อนที่จะเริ่มขยายตัวและสนับสนุนการขยายตัวของเศรษฐกิจในภาพรวมได้อย่างชัดเจนมากขึ้นในช่วงไตรมาสแรกของปีนี้ การขยายตัวทางเศรษฐกิจที่มีการกระจายตัวมากขึ้นดังกล่าวนอกจากจะเป็นการแสดงถึงการปรับตัวดีขึ้นของเศรษฐกิจไทยแล้ว ยังเป็นพื้นฐานที่จะเป็นแรงขับเคลื่อนการขยายตัวทางเศรษฐกิจในระยะต่อไป

การปรับตัวดีขึ้นของภาพเศรษฐกิจทั้งในด้านการขยายตัวเร่งขึ้นและการขยายตัวที่เริ่มกระจายตัวเป็นวงกว้างดังกล่าว แสดงถึงความสำเร็จในระดับที่น่าพอใจของการบริหารจัดการเศรษฐกิจของภาครัฐและความเข้มแข็งของพื้นฐานเศรษฐกิจไทย เนื่องจากตลอดช่วง 3 ปีที่ผ่านมา เศรษฐกิจไทยเผชิญกับปัญหาอุปสรรคที่สำคัญๆ หลายประการที่ทาง สศช. ได้เคยชี้แจงในการรือกับ Moody’s ในช่วงที่ผ่านมา ประกอบด้วย (1) สถานการณ์ทางการเมืองในประเทศในช่วงปี 2557 ซึ่งทำให้จำนวนนักท่องเที่ยวต่างประเทศหดตัวเป็นครั้งแรกในรอบ 5 ปี ขณะที่ความเชื่อมั่นภาคครัวเรือนและภาคธุรกิจลดลงต่ำสุดในรอบหลายปี (2) การสิ้นสุดลงของมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจระยะสั้นที่สำคัญๆ ซึ่งมีการดำเนินการในช่วงก่อนหน้า (3) การชะลอตัวอย่างต่อเนื่องของเศรษฐกิจโลกจนเข้าสู่ระดับการขยายตัวต่ำสุดในรอบ 6 ปี ร้อยละ 3.1 ในปี 2559 และส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจไทยอย่างรุนแรงและต่อเนื่องทั้งในด้านการลดลงของราคาสินค้าเกษตร ราคาส่งออก และปริมาณการส่งออกสินค้า ซึ่งส่งผลกระทบต่อภาคเกษตร อุตสาหกรรม และธุรกิจที่เกี่ยวเนื่องกับภาคเกษตรและการส่งออกอย่างเป็นวงกว้าง และ (4) ผลกระทบจากปัญหาภัยแล้งที่มีความรุนแรงที่สุดในรอบ 20 ปีและส่งผลให้ GDP ภาคเกษตรในปี 2558 หดตัวร้อยละ 5.7 และเป็นการหดตัวที่มากที่สุดในรอบ 28 ปี

ในด้านเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ ใน 1 รอบปีหลังจากการพบปะหารือครั้งที่ผ่านมา เสถียรภาพเศรษฐกิจไทยปรับตัวดีขึ้นควบคู่ไปกับการฟื้นตัวและการขยายตัวทางเศรษฐกิจ แม้ว่าในช่วงปี 2557 – 2559 รัฐบาลจะมีความจำเป็นที่จะต้องดำเนินมาตรการต่างๆ เพื่อสนับสนุนการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจและลดผลกระทบจากปัญหาภัยแล้ง การลดลงของราคาสินค้าในตลาดโลกและการชะลอตัวของเศรษฐกิจโลกที่มีต่อประชาชนและภาคธุรกิจ อย่างไรก็ตาม รัฐบาลได้ดำเนินมาตรการดังกล่าวอย่างระมัดระวังและคำนึงถึงกรอบวินัยทางการเงินและการคลังของประเทศ การดำเนินการในแนวทางดังกล่าวนอกจากจะทำให้เศรษฐกิจฟื้นตัวอย่างน่าพอใจแล้วยังทำให้เสถียรภาพทางเศรษฐกิจที่เคยเป็นข้อวิตกกังวลของหน่วยงานต่างๆ ปรับตัวดีขึ้นอย่างชัดเจน ประกอบด้วย (1) การปรับตัวลดลงของสัดส่วนหนี้สินของภาคครัวเรือนต่อ GDP ซึ่งเป็นเรื่องที่ทาง Moody’s และหน่วยงานต่างๆ ได้เคยหยิบยกเป็นประเด็นหารือกับ สศช. มาอย่างต่อเนื่องตลอดช่วง 5 ปีที่ผ่านมาซึ่ง สศช. ได้ให้ความเห็นในเรื่องนี้คณะที่ปรึกษาการลงทุนจาก Moody’s Investors Service  มาอย่างต่อเนื่องว่า การเพิ่มขึ้นของหนี้ครัวเรือนในช่วงหลังปี 2554 นั้นมีสาเหตุสำคัญมาจากการกู้ยืมสินเชื่อรถยนต์และสินเชื่อเพื่อการฟื้นฟูตนเองของประชาชนในช่วงหลังเหตุการณ์อุทกภัยซึ่งมีระยะเวลาการผ่อนชำระหนี้ที่ไม่นานนัก โดยเฉพาะหนี้รถยนต์ที่มีระยะเวลาการผ่อนชำระประมาณ 5 ปี ดังนั้นหากรัฐบาลไม่มีมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจในลักษณะเดียวกันและไม่มีภัยพิบัติรุนแรงเพิ่มเติม สัดส่วนหนี้ครัวเรือนต่อ GDP จะปรับตัวลดลงหลังจากมาตรการกระตุ้นรถยนต์ในช่วงที่ผ่านมาครบกำหนด 5 ปี และจะไม่มีโอกาสเกิด Debt Overhang เนื่องจากในกรณีของประเทศไทยนั้น การเพิ่มขึ้นของหนี้ครัวเรือนในช่วงที่ผ่านมาส่วนใหญ่เป็นการเพิ่มขึ้นของหนี้ที่มีอายุการผ่อนชำระที่ไม่ยาวนาน และมีความแตกต่างกับสถานการณ์หนี้ครัวเรือนในบางประเทศที่องค์ประกอบหนี้ครัวเรือนส่วนใหญ่เป็นหนี้สินเชื่อที่อยู่อาศัยที่มีระยะเวลาในการชำระหนี้ยาวนานซึ่งจะทำให้เกิด Debt Overhang และเป็นข้อจำกัดต่อการขยายตัวของอุปสงค์ในประเทศเป็นระยะเวลานาน ดังนั้น การลดลงของสัดส่วนหนี้ครัวเรือนต่อ GDP ดังกล่าวก็เป็นไปตามที่ สศช. ได้คาดการณ์ไว้และชี้แจงกับทาง Moody’s ไว้ในการพบปะหารือในช่วงก่อนหน้า (2) การปรับตัวลดลงของภาระหนี้สาธารณะซึ่งล่าสุด ณ สิ้นไตรมาสแรกของปี 2560 อยู่ที่ร้อยละ 40.5 ของ GDP เทียบกับร้อยละ 42.2 ของ GDP ณ สิ้นปี 2556 รวมทั้งได้ยกเลิกมาตรการแทรกแซงราคาข้าวที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเพิ่มขึ้นของภาระหนี้สาธารณะ และหันมาใช้มาตรการการให้ความช่วยเหลือทางตรงในระดับที่เหมาะสมและที่สามารถเข้าถึงเป้าหมายได้มากขึ้น รวมทั้งมีความพยายามที่จะพัฒนาระบบการให้ความช่วยเหลือทางตรงในลักษณะที่เป็นมาตรฐานสากลเช่นระบบ Negative Income tax ในระยะต่อไป ซึ่งก็เป็นแนวทางที่ สศช. ได้เคยชี้แจงไว้ เช่นเดียวกับเสถียรภาพเศรษฐกิจด้านอื่น ๆ ที่มีความเข้มแข็งและมีการปรับตัวดีขึ้น เช่น การเพิ่มขึ้นของทุนสำรองระหว่างประเทศที่เพิ่มขึ้นจนในปัจจุบันเทียบเท่า 11.6 เดือนของมูลค่าการนำเข้า และ 3.3 เท่าของหนี้ต่างประเทศระยะสั้น

ทั้งนี้คณะที่ปรึกษาการลงทุนจาก Moody’s Investors Service ได้สอบถามความเห็น สศช. เกี่ยวกับแนวโน้มการขยายตัวของภาคเศรษฐกิจต่างๆ โดยเฉพาะการลงทุนภาคเอกชนที่ยังฟื้นตัวอย่างล่าช้า ซึ่งทาง สศช. ได้ให้ความเห็นว่า การฟื้นตัวอย่างล่าช้าของการลงทุนภาคเอกชนนั้นสอดคล้องกับข้อเท็จจริงที่ว่า การลงทุนส่วนใหญ่ของภาคเอกชนในประเทศไทยนั้นส่วนใหญ่เป็นการลงทุนในเครื่องจักรอุปกรณ์เพื่อการผลิตสินค้า โดยเฉพาะการผลิตสินค้าเพื่อการส่งออก ดังนั้นภายใต้การลดลงและการชะลอตัวของการส่งออกอย่างต่อเนื่องในช่วงที่ผ่านมาทำให้ภาคการผลิตเพื่อการส่งออกมีกำลังผลิตส่วนเกินอย่างต่อเนื่องซึ่งเป็นข้อจำกัดต่อการลงทุนเพิ่มเติมเพื่อขยายกำลังการผลิตของภาคเอกชน แม้กระนั้นก็ตาม ในช่วงที่เหลือของปีและในปีต่อไปการลงทุนภาคเอกชนมีแนวโน้มที่จะปรับตัวดีขึ้น ตามการฟื้นตัวของการส่งออก อุปสงค์ในประเทศ และเศรษฐกิจโลกที่มีแนวโน้มฟื้นตัวอย่างชัดเจนมากขึ้นตามลำดับ รวมทั้งมีปัจจัยสนับสนุนเพิ่มเติมจากความคืบหน้าในด้านการลงทุนโครงสร้างพื้นฐานของภาครัฐ การพัฒนาพื้นที่เศรษฐกิจสำคัญๆ และการดำเนินโครงการ PPP ที่มีภาคเอกชนมีส่วนร่วมกับการลงทุน นอกจากนั้น  Sentiments ด้านการลงทุนของประเทศไทยยังอยู่ในเกณฑ์ดีและปรับตัวดีขึ้น ซึ่งจะเห็นได้จาก  1) การเพิ่มขึ้นของมูลค่าและจำนวนโครงการที่ขอรับการส่งเสริมการลงทุน ในปี 2559 (2) ความเชื่อมั่นภาคธุรกิจปรับตัวเพิ่มขึ้น และ (3) ผลการสำรวจ FDI confidence index ปี 2560 ที่จัดทำโดยบริษัท A.T. Kearney ที่แสดงให้เห็นว่าประเทศไทยได้รับการเลื่อนอันดับขึ้นจากอันดับที่ 21 ในปี 2559 เป็นอันดับที่ 19 ในปี 2560 โดยมีปัจจัยสนับสนุนจากความเชื่อมั่นต่อศักยภาพทางเศรษฐกิจของไทยในระยะยาว จากการที่รัฐบาลได้ให้ความสำคัญกับการวางรากฐานการพัฒนาประเทศในระยะยาวทั้งการเร่งพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่งและการลงทุนด้านการพัฒนาเทคโนโลยีของประเทศ

นอกจากนี้ทางคณะที่ปรึกษาการลงทุนจาก Moody’s Investors Service ได้หารือเกี่ยวกับเรื่องยุทธศาสตร์ชาติ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 12 และศักยภาพการขยายตัวของเศรษฐกิจไทยในระยะยาว ซึ่งทาง ดร. วิชญายุทธ ได้กล่าวว่า ยุทธศาสตร์ชาติ เป็นแผนยุทธศาสตร์ หรือ Strategic Plan สำหรับการพัฒนาประเทศในด้านต่างๆ ในระยะ 20 ปี ที่รัฐบาลกำหนดให้มีขึ้น และสอดคล้องกับแนวคิดของ สศช. ซึ่งตลอดช่วงที่ผ่านมาได้มีการเสนอให้มีแผนพัฒนาฯ ที่มีระยะเวลานานกว่า 5 ปีมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ประมาณปี 2536 ซึ่ง สศช. ได้เสนอแผน 10 ปีที่เรียกว่า Thailand 2000 เพื่อใช้เป็นกรอบการพัฒนาประเทศนอกเหนือจากแผนพัฒนาฯ 5 ปี โดยได้ระบุแนวทางการพัฒนาและโครงการพัฒนาที่สำคัญๆ ไว้หลายโครงการ รวมทั้งได้มีการเสนอกรอบการพัฒนาประเทศระยะยาวอีกหลาย ๆ ครั้งในระยะต่อมาเช่นการเสนอวิสัยทัศน์ 2570 ในปี 2009 และ Country Strategy ในช่วงรัฐบาลที่ผ่านมา อย่างไรก็ตาม แนวทางการพัฒนาประเทศในระยะยาวดังกล่าวไม่ได้มีการขับเคลื่อนสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรมเนื่องจากเหตุผลในด้านต่างๆ ซึ่งรัฐบาลปัจจุบันได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการมียุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศในระยะยาว จึงได้ริเริ่มให้มีการจัดทำยุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศระยะ 20 ปี รวมทั้งมีการกำหนดแนวทางการดำเนินการในเรื่องดังกล่าวไว้ในรัฐธรรมนูญปี 2560 ซึ่งจะทำให้สภาพแวดล้อมด้านการกำหนดนโยบายและการพัฒนาประเทศในระยะต่อไปมีความชัดเจนและมีความต่อเนื่องมากขึ้นแม้ว่าประเทศไทยจะกลับเข้าสู่การมีรัฐบาลภายใต้การเลือกตั้งก็ตาม ทั้งนี้ คณะที่ปรึกษาการลงทุนจาก Moody’s Investors Service  ได้ขอให้ สศช. อธิบายสาระสำคัญของร่างยุทธศาสตร์ชาติ ความเชื่อมโยงระหว่างยุทธศาสตร์ชาติกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 รวมทั้งยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนาที่สำคัญๆ ภายใต้แผนฯ 12 ซึ่งทาง สศช. ได้อธิบายและยกตัวอย่างโครงการและการดำเนินการที่สำคัญๆ ของรัฐบาลในด้านต่างๆ ที่อยู่ระหว่างดำเนินการและตอบสนองต่อเป้าหมายด้านต่างๆ ของแผนฯ 12 ยุทธศาสตร์ชาติ และศักยภาพการขยายตัวของเศรษฐกิจไทยในระยะยาว พร้อมทั้งกล่าวว่าจะเห็นได้ว่า การดำเนินการต่างๆ ของรัฐบาลที่ทำอยู่ในขณะนี้ เป็นการดำเนินการทั้งในด้านการฟื้นฟูและเร่งรัดการขยายตัวทางเศรษฐกิจระยะสั้นและการดำเนินการเพื่อการเพิ่มศักยภาพการขยายตัวทางเศรษฐกิจในระยะยาว  

ข่าว : ช่อผกา แก้วใหญ่

ภาพ : อมรเทพ ศรีประเสริฐ