โครงการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ
พื้นที่บริเวณโดยรอบท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ
(และปัจจัยที่เกี่ยวเนื่องกับท่าอากาศยานกรุงเทพ (ดอนเมือง)
และท่าอากาศยานอู่ตะเภา)

กรมโยธาธิการและผังเมือง

หลักการและเหตุผล

กรมโยธาธิการและผังเมือง ตระหนักถึงความสำคัญของท่าอากาศยานสุวรรณภูมิที่จะส่งผลกระทบต่อการใช้ประโยชน์ที่ดินและสภาพแวดล้อมของพื้นที่โดยรอบ ทั้งเป็นภารกิจหลักของกรมฯ ที่จะวางแผนการบริหารจัดการเมืองให้เกิดการพัฒนาอย่างสมดุลในทุก ๆ ด้าน จึงจำเป็นต้องเร่งดำเนินการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะพื้นที่บริเวณโดยรอบท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ เพื่อให้เกิดการพัฒนาพื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพ เพียงพอต่อความต้องการของภาครัฐและเอกชน รวมทั้งสนับสนุนการพัฒนาการใช้ประโยชน์ที่ดินที่มีความสอดคล้องเชื่อมโยงกับท่าอากาศยาน เสริมสร้างเอกลักษณ์ไทยของพื้นที่ชุมชน และสถาปัตยกรรมเพื่อต้อนรับและสร้างความประทับใจแก่ผู้มาเยือน โดยยังคงสภาวะแวดล้อมที่ยั่งยืน

วัตถุประสงค์ของโครงการ

เพื่อให้การดำเนินงานวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ เกิดผลดีต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและภาคเอกชน สามารถนำไปใช้เป็นกรอบการดำเนินงานวางแผนจัดทำโครงการและดำเนินการในรายละเอียดเพื่อพัฒนาพื้นที่ต่อไป จึงกำหนดวัตถุประสงค์ดังต่อไปนี้

1) เพื่อศึกษา วิเคราะห์ ข้อมูลทางกายภาพ เศรษฐกิจ สังคมและประชากร ตลอดจนปัญหาและบทบาทของพื้นที่ และความต้องการของประชาชน เพื่อประโยชน์ในการวางแผนพัฒนาอย่างต่อเนื่อง

2) เพื่อให้ได้ผังพัฒนาทางด้านกายภาพที่ลงรายละเอียดโครงการพัฒนาในแต่ละย่าน และสามารถนำไปปฏิบัติได้อย่างเป็นรูปธรรม

3) เพื่อให้ได้ผังการใช้ที่ดินและอาคารในอนาคตซึ่งมีมาตรฐานและมาตรการทางผังเมืองที่ส่งเสริม การพัฒนา

4) เพื่อให้ได้แผนปฏิบัติการ (Action Plan) สำหรับใช้เป็นมาตรฐานการปรับปรุงพื้นที่เฉพาะของโครงการ โดยเน้นรายละเอียดรูปแบบ แนวทางและมาตรการต่าง ๆ ในการดำเนินการบริหารจัดการ การพัฒนาปรับปรุงฟื้นฟูเมือง การอนุรักษ์ และอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง

5) เพื่อวางแผนโครงการคมนาคมและขนส่งที่ครบวงจร เช่น จัดให้มีถนนสายรอง สายย่อยที่เป็นโครงข่ายเชื่อมต่อกับถนนสายหลัก ระบบขนส่งมวลชน ที่จอดรถ (Park & Ride) และอื่น ๆ เป็นต้น

6) เพื่อวางผังสาธารณูปโภค และสาธารณูปการต่าง ๆ รวมถึงการจัดการด้านสิ่งแวดล้อมและภูมิทัศน์เมือง เช่น สถานศึกษา สวนสาธารณะ ห้องสมุด การระบายน้ำ การป้องกันน้ำท่วม การบำบัดน้ำเสีย การจัดเก็บขยะ การรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม ถนนคนเดิน ลานส่งเสริมกิจกรรมสาธารณะ และอื่น ๆ เป็นต้น

7) เพื่อเป็นกรอบการจัดทำงบประมาณการพัฒนาพื้นที่ในด้านต่าง ๆ

8) เพื่อเป็นการเสนอกลยุทธ์ (Strategy) ที่จะส่งเสริมให้ภาคเอกชนมีส่วนร่วมในการพัฒนา

ผลการดำเนินงานของกรมโยธาธิการและผังเมือง

คณะรัฐมนตรี มีมติเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2545 ให้ความเห็นชอบตามข้อเสนอของคณะกรรมการบริหารการพัฒนาท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ (กทภ.) ครั้งที่ 2/2545 เมื่อวันที่ 2 กันยายน 2545 ให้กรมโยธาธิการและผังเมือง มีหน้าที่รับผิดชอบดำเนินการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะพื้นที่บริเวณโดยรอบท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ ซึ่งสามารถสรุปผลการดำเนินการที่ผ่านมาได้ดังนี้

1. การกำหนดมาตรการควบคุมการใช้ที่ดินบริเวณโดยรอบท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ

คณะรัฐมนตรีได้มอบหมายให้กระทรวงมหาดไทย พิจารณามาตรการควบคุมการใช้ที่ดินบริเวณโดยรอบสนามบินสุวรรณภูมิ โดยเสนอให้ใช้กฎหมายควบคุมอาคารไปก่อนในระยะแรกระหว่างการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ กรมโยธาธิการและผังเมืองได้จัดทำร่างประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง กำหนดบริเวณห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง หรือเปลี่ยนการใช้อาคารบางชนิดหรือบางประเภทไว้ 3 บริเวณ ในท้องที่บางส่วนของเขตลาดกระบัง เขตประเวศ กรุงเทพมหานคร และอำเภอบางพลี กิ่งอำเภอบางเสาธง จังหวัดสมุทรปราการ เพื่อกำหนดประเภท ชนิดอาคาร ที่จะห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง รื้อถอนหรือเคลื่อนย้าย บริเวณพื้นที่รอบสนามบินสุวรรณภูมิ และกำหนดแนวทางเพื่อห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง รื้อถอน เคลื่อนย้ายและใช้หรือเปลี่ยนการใช้อาคารชนิดใดหรือประเภทใด ในบริเวณโดยรอบพื้นที่ที่จะดำเนินการก่อสร้างสนามบินสุวรรณภูมิตามพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร โดยเสนอคณะกรรมการพิจารณาร่างกฎหมายกระทรวงฯ และออกเป็นประกาศกระทรวงมหาดไทย ณ วันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2546 และได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาฉบับประกาศทั่วไป เล่ม 120 ตอนพิเศษ 147 ง วันที่ 25 ธันวาคม 254 6

2. การวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ

กรมโยธาธิการและผังเมือง ลงนามในสัญญาจ้างเลขที่ 15/2546 ลงวันที่ 30 กันยายน 2546 เพื่อ จัดจ้างกลุ่มบริษัทที่ปรึกษาดำเนินโครงการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะพื้นที่บริเวณโดยรอบท่าอากาศยานสุวรรณภูมิฯ ซึ่งได้แก่ บริษัท เอส.เจ.เอ ทรีดี จำกัด, บริษัท บีบีเอ็มที (ประเทศไทย) จำกัด และบริษัท โชติ จินดา มูเชล คอนซัลแตนท์ จำกัด โดยเริ่มดำเนินงานตั้งแต่วันที่ 30 กันยายน 2546 และสิ้นสุดสัญญาจ้างในวันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2548 ระยะเวลาดำเนินการ 510 วัน ในวงเงินงบประมาณ 85,000,000 บาท

3.พื้นที่เพื่อการศึกษาและพื้นที่โครงการ

พื้นที่เพื่อการศึกษา ได้แก่ พื้นที่อิทธิพลโดยรอบพื้นที่โครงการ ซึ่งมีรัศมี 135 กิโลเมตร ครอบคลุมสนามบินอู่ตะเภาและพื้นที่รวม 19 จังหวัด โดยได้แบ่งพื้นที่ศึกษาออกเป็น 4 กลุ่มพื้นที่ ได้แก่

1) กลุ่มพื้นที่กรุงเทพมหานครและปริมณฑล รวม 6 จังหวัด คือ กรุงเทพมหานคร นนทบุรี ปทุมธานี สมุทรปราการ สมุทรสาคร และนครปฐม

2) กลุ่มพื้นที่ภาคกลางตอนบน รวม 5 จังหวัด คือ พระนครศรีอยุธยา อ่างทอง สิงห์บุรี สระบุรี และลพบุรี

3) กลุ่มพื้นที่ภาคตะวันตก รวม 3 จังหวัด คือ สุพรรณบุรี ราชบุรี และเพชรบุรี

4) กลุ่มพื้นที่ภาคตะวันออก รวม 5 จังหวัด คือ นครนายก ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา ชลบุรี และระยอง

พื้นที่โครงการ ได้แก่ พื้นที่บริเวณโดยรอบท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ เป็นพื้นที่ประมาณ 816 ตารางกิโลเมตร

4. การกำหนดแนวทางการปฏิบัติงานของที่ปรึกษา

กรมโยธาธิการและผังเมือง ได้กำหนดแนวทางการปฏิบัติงานของที่ปรึกษา เพื่อให้การดำเนินงานของโครงการ เป็นไปตามวัตถุประสงค์โดยที่ปรึกษาจะต้องดำเนินการดังนี้

1) รวบรวมข้อมูล เอกสารการศึกษา เอกสารการวิจัยต่างๆ

2) ศึกษาและประเมินผลการดำเนินการที่ผ่านมาของกรมโยธาธิการและผังเมือง และของหน่วยงานอื่นๆ ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับพื้นที่โครงการ

3) จัดเก็บข้อมูลในด้านต่างๆ พร้อมดำเนินการวิเคราะห์ข้อมูลดังกล่าว เพื่อการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะเต็มพื้นที่ 816 ตารางกิโลเมตร โดยมีรายละเอียดข้อมูลประกอบด้วย

•  ด้านการใช้ที่ดินและอาคาร

•  ด้านเศรษฐกิจและสังคม

•  ด้านสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ

•  ด้านระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ ( GIS )

4) คาดประมาณความต้องการในอนาคต

5) กำหนดเป้าหมายและวัตถุประสงค์ของการพัฒนาพื้นที่โครงการ ระบบชุมชน การใช้ประโยชน์ที่ดินและอาคาร รูปแบบสถาปัตยกรรมและภูมิสถาปัตยกรรม การเชื่อมโยงระบบคมนาคมและขนส่ง การสาธารณูปโภคสาธารณูปการ ในการกำหนดปริมาณ ปริมาตร คุณภาพ เพื่อใช้ในการติดตามและประเมินผล

6) กำหนดแนวทางและการปฏิบัติเพื่อให้บรรลุเป้าหมายและวัตถุประสงค์

7) กำหนดแนวคิดในการวางผัง รูปแบบสถาปัตยกรรมและภูมิสถาปัตยกรรม

8) จัดทำผังทางเลือกในการพัฒนาพื้นที่

9) จัดให้มีกระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชน และนำเอาผลจากกระบวนการดังกล่าวมาประกอบในการดำเนินโครงการ

10) วางและจัดทำผังเมืองเฉพาะพื้นที่บริเวณโดยรอบกับท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ ผลที่ได้รับจากการดำเนินโครงการ ( Output ) ได้แก่ แผนผังพร้อมข้อกำหนดด้านต่างๆ ของโครงการ ในมาตราส่วน 1 : 4,000 พร้อมทั้งมาตรการและวิธีการเพื่อปฏิบัติให้เป็นไปตาม พรบ. การผังเมือง พ.ศ. 2518

5. ความก้าวหน้าการดำเนินงาน

1) งานงวดที่ 1 รายงานการศึกษาขั้นต้น เมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2546 คณะกรรมการกำกับการปฏิบัติงานฯ ได้พิจารณาเห็นชอบในการประชุมครั้งที่ 1/2546 เมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2546 โดยรายงานฉบับดังกล่าว ประกอบด้วย

•  การกำหนดขั้นตอนแผนการดำเนินงาน

•  การรวบรวมข้อมูล เอกสารการศึกษา เอกสารการวิจัยต่างๆ

2) รายงานความก้าวหน้าครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 5 เมษายน 2547 คณะกรรมการกำกับการปฏิบัติงานฯ ได้พิจารณาเห็นชอบในการประชุมครั้งที่ 1/2547 เมื่อวันที่ 22 เมษายน 2547 โดยรายงานฉบับดังกล่าว ประกอบด้วย

•  การปรับปรุงแนวคิดและวิธีการศึกษา

•  การประมวลผลข้อมูลที่จะนำมาใช้ในการวิเคราะห์ ปรับปรุงเอกสาร

•  การทบทวนผลงานที่ผ่านมาของกรมโยธาธิการและผังเมือง

•  การจัดทำระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์

3) ประชุมเพื่อรับฟังความคิดเห็นและข้อเสนอแนะของประชาชนในพื้นที่โครงการครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2547

4) รายงานความก้าวหน้าครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2547 คณะกรรมการกำกับการปฏิบัติงานฯ ได้พิจารณาเห็นชอบในการประชุมครั้งที่ 2/2547 เมื่อวันที่ 22 เมษายน 2547 โดยรายงานฉบับดังกล่าว ประกอบด้วย

•  การประมวลผลข้อมูลที่จะนำมาใช้ในการวิเคราะห์ ปรับปรุงเอกสาร

•  เตรียมความพร้อมของข้อมูลและทบทวนวิธีการวิเคราะห์

•  กระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงสัมพันธ์กับบทบาทของท่าอากาศยาน

•  การคาดการณ์ความต้องการในอนาคต

5) รายงานการศึกษาฉบับกลาง เมื่อวันที่ 30 กรกฎาคม 2547 คณะกรรมการกำกับการปฏิบัติงานฯ ได้พิจารณาเห็นชอบในการประชุมครั้งที่ 3/2547 เมื่อวันที่ 13 สิงหาคม 2547 โดยรายงานฉบับดังกล่าว ประกอบด้วย

•  การปรับปรุงผลการศึกษาและสรุปผลเพื่อใช้เป็นข้อมูลในการวางและจัดทำผัง

•  การกำหนดเป้าหมายและวัตถุประสงค์โครงการ และแนวทางการปฏิบัติ

•  การจัดทำผังทางเลือกในการพัฒนาพื้นที่

6) ประชุมเพื่อรับฟังความคิดเห็นและข้อเสนอแนะของประชาชนในพื้นที่โครงการครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 7 กันยายน 25476)

6. แผนการดำเนินงานขั้นต่อไป

1) จัดประชุมเพื่อรับฟังข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะของประชาชนในพื้นที่โครงการ ครั้งที่ 3 ก่อนการส่งงานงวดที่ 3 ร่างรายงานการศึกษาฉบับสุดท้าย

2) จัดส่งงานงวดที่ 3 : ร่างรายงานการศึกษาฉบับสุดท้าย ในเดือนพฤศจิกายน 2547

3) จัดส่งงานงวดที่ 4 : รายงานการศึกษาฉบับสุดท้าย ในเดือนกุมภาพันธ์ 2548

7. วิสัยทัศน์และแนวความคิดในการพัฒนาพื้นที่โครงการ

กลุ่มบริษัทที่ปรึกษาเสนอแนวคิดที่จะให้ความสำคัญต่อธรรมชาติแวดล้อมของพื้นที่วางผังและพื้นที่เกี่ยวเนื่อง เพื่อชี้นำในการวางผังให้เห็นคุณค่าของธรรมชาติแวดล้อมในพื้นที่ราบลุ่มบริเวณปากแม่น้ำเจ้าพระยาที่มีคูคลอง หนอง บึง สานกันเป็นเครือข่ายเส้นทางน้ำที่หนาแน่น ทำหน้าที่เก็บกักน้ำและส่งผ่านน้ำหลากจากแผ่นดินตอนบนออกสู่ทะเลในอ่าวไทยนั้น สามารถจะพัฒนาให้เกิดประโยชน์อย่างยั่งยืนต่อการตั้งถิ่นฐานในพื้นที่โดยรอบท่าอากาศยานสุวรรณภูมิและพื้นที่ที่เกี่ยวเนื่องได้ ดังนั้นวิสัยทัศน์ของโครงการจึงประกอบด้วย 2 วิสัยทัศน์หลัก คือ วิสัยทัศน์ทางด้านเศรษฐกิจการลงทุนแนวใหม่ และวิสัยทัศน์ทางด้านการฟื้นฟูกายภาพเดิม รวมกันเป็น

1) วิสัยทัศน์ที่ 1 : เมืองศูนย์กลางการบิน

มีแนวความคิดในการพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจและการลงทุนจะทำให้เมืองมีลักษณะเป็นเมืองศูนย์กลางการบินและการขนส่ง เพื่อที่จะทำให้มีเมืองดังกล่าวจะเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับพื้นที่ ซึ่งเมืองดังกล่าวจะต้องมีลักษณะดังต่อไปนี้

•  เมืองสุวรรณภูมิเพื่อเชื่อมต่อและสนับสนุนการพัฒนาภาคมหานคร •  เมืองศูนย์กลางการบินและการขนส่ง

•  เมืองท่าอากาศยานและการท่องเที่ยว

2) วิสัยทัศน์ที่ 2 : เมืองพัฒนาอย่างยั่งยืน

มีแนวความคิดให้เกิดการพัฒนาตามธรรมชาติของพื้นที่ ซึ่งเอกลักษณ์ของพื้นที่บริเวณสามเหลี่ยมปากแม่น้ำเจ้าพระยา คือ ลักษณะของที่ลุ่มที่มีโครงข่ายคูคลองที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและการขุดเสริมเพื่อเชื่อมโยงกับแม่น้ำ หนอง บึง ซึ่งจะถูกน้ำท่วมในฤดูน้ำหลาก ตามสมญานามของเมืองในอดีต คือ “ เวนิสตะวันออก ” ซึ่งองค์ประกอบของเมืองน้ำจะเป็นเมืองที่มีลักษณะ

•  เมืองอู่ข้าวอู่น้ำ

•  เมืองวัฒนธรรม ประเพณีพื้นถิ่นชุมชนริมน้ำ

•  เมืองที่มีสถาปัตยกรรมสะเทิ้นน้ำ สะเทิ้นบก

8. ประโยชน์ที่จะได้รับจากโครงการฯ

พื้นที่โครงการมีปัจจัยหลักในการส่งเสริมศักยภาพการพัฒนาพื้นที่คือ การเป็นที่ตั้งของท่าอากาศยานประจำชาติแห่งใหม่ (ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ) ดังนั้นจึงควรมีการวางแผนเพื่อรองรับการพัฒนาพื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพ

1) เป็นการชี้นำแนวทางการพัฒนาและการใช้ประโยชน์ที่ดินอย่างชัดเจน โดยมีวัตถุประสงค์ให้พื้นที่โครงการเป็นศูนย์กลางการขนส่งทางอากาศ, ศูนย์การธุรกิจ, ส่งเสริมการท่องเที่ยว, กำหนดแนวทางการขยายตัวของชุมชนอย่างเป็นระบบ และเสริมสร้างเอกลักษณ์ไทยให้แก่พื้นที่ ทั้งนี้จะมีการกำหนดขนาดการพัฒนาที่เหมาะสม ซึ่งจะส่งเสริมการพัฒนาด้านเศรษฐกิจได้อย่างสมดุล และป้องกันที่จะส่งผลกระทบต่อโครงการท่าอากาศยานสุวรรณภูมิและพื้นที่บริเวณโดนรอบได้อย่างเป็นระบบ

2) เป็นการชี้นำแนวทางการพัฒนาด้านสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ โดยดำเนินการวางแผนการพัฒนาระบบการคมนาคมขนส่งและระบบสาธารณูปโภค-สาธารณูปการด้านอื่นๆ ให้มีประสิทธิภาพและส่งเสริมการพัฒนาในการใช้ที่ดิน ได้อย่างเป็นรูปธรรม

3) เป็นการชี้นำแนวทางการพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อม โดยการกำหนดพื้นที่บริเวณที่จะทำการอนุรักษ์และรักษาไว้ การกำหนดพื้นที่เกษตรกรรม การกำหนดพื้นที่น้ำหลากและการแก้ปัญหาน้ำท่วมในพื้นที่ โดยการจัดระบบการระบายน้ำ สร้างความชัดเจนในการใช้ประโยชน์ที่ดิน

4) การวางแผนปฏิบัติการ (Action Plan) สำหรับใช้เป็นมาตรฐานการปรับปรุงพื้นที่เฉพาะของโครงการ โดยเน้นรายละเอียดรูปแบบ แนวทางและมาตรการต่าง ๆ ในการดำเนินการบริหารจัดการ การพัฒนาปรับปรุงฟื้นฟูเมือง การอนุรักษ์ การเป็นพื้นที่เกษตรกรรม การแก้ปัญหาน้ำท่วม

- รายละเอียดการนำเสนอด้วย PowerPoint