ระบบท่าอากาศยาน

1. ท่าอากาศยานสากล

ปัจจุบันไทยมีท่าอากาศยานสากล 6 แห่ง ได้แก่ ท่าอากาศยานกรุงเทพ (ดอนเมือง) เชียงใหม่ เชียงราย หาดใหญ่ และภูเก็ด ซึ่งอยู่ในความรับผิดชอบของบริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน) และท่าอากาศอู่ตะเภา ซึ่งอยู่ในการดูแลของกองทัพเรือ ท่าอากาศยานเหล่านี้มีขีดความสามารถในการรองรับปริมาณเที่ยวบินผู้โดยสารและการขนส่งสินค้าได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยท่าอากาศยานกรุงเทพ (ดอนเมือง)ซึ่งเป็นท่าอากาศยานหลักและได้มีการปรับปรุงเพิ่มขีดความสามารถในการรองรับปริมาณการจราจรทางอากาศ (ก่อนที่ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิจะเปิดให้บริการในปี2548) โดยมีขีดความสามารถรองรับผู้โดยสารได้ 36.5 ล้านคน/ปีการขนส่งสินค้าได้ 1.2 ล้านตัน/ปี และเที่ยวบินในชั่วโมงคับคั่งได้ประมาณ 60 เที่ยว/ชั่วโมง ในขณะที่ปี 2545 มีปริมาณผู้โดยสาร 30.62 ล้านคน และปริมาณสินค้า 927,305 ตัน

2. ท่าอากาศยานในประเทศ

ท่าอากาศยานในประเทศมีจำนวนทั้งสิ้น 28 แห่ง ประกอบด้วยท่าอากาศยานภายในความรับผิดชอบของกรมการขนส่งทางอากาศ จำนวน 26 กระจายอยู่ตามจังหวัดต่างๆ ทั่วประเทศ โดยภาคเหนือมี 8 แห่ง (ท่าอากาศยานตาก ไม่มีเที่ยวบินประจำมาใช้บริการ) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือมี 9 แห่ง ( ท่าอากาศยานเลยไม่มีเที่ยวบินประจำมาใช้บริการ) และภาคใต้มี 9 แห่ง (ท่าอากาศยานปัตตานี ไม่มีเที่ยวบินประจำมาใช้บริการ) และท่าอากาศยานของเอกชน 2 แห้ง คือ ท่าอากาศยานสมุย และสุโขทัยของบริษัท บางกอกแอร์แวย์ จำกัด

ท่าอากาศยานส่วนใหญ่จะมีขีดความสามารถเพียงพอที่จะรองรับการให้บริการ และการขยายตัวด้านการท่องเที่ยว

สำหรับท่าอากาศยานสมุยและสุโขทัย บริษัท บางกอกแอร์แอร์ จำกัด มีการให้บริการการบินควบคู่กับการให้บริการท่าอากาศยาน ทำให้สามารถวางแผนการตลาดที่เหมาะสมเชื่อมโยงโครงข่ายเส้นทางภายในประเทศ และระหว่างประเทศในภูมิภาค และใช้ประโยชน์จากท่าอากาศยานได้เต็มศักยภาพมากขึ้น นอกจากนี้ บริษัท บางกอกแอร์แวร์ จำกัด อยู่ระหว่างการอนุญาตเปิดให้บริการท่าอากาศยานจังหวัดตราดเพิ่มเติม คาดว่าจะสามารถเปิดให้บริการภายในปี 2546

1. บริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) (บกท.)

บกท. มีเที่ยวบินในประเทศบินไปยังท่าอากาศยานต่างๆ 17 จุดบินทั่วประเทศ สำหรับเที่ยวบินระหว่างประเทศให้บริการไปยังเมืองต่างๆ 55 เมือง ใน 33 ประเทศ ครอบคลุม 4 ทวีป ในช่างปี 2545/2546 ให้ บริการเที่ยวบินประจำจำนวน 831 เที่ยวบิน/สัปดาห์ (เที่ยวบินระหว่างประเทศ 453 เที่ยว/สัปดาห์ เที่ยวบินในประเทศ 357 เที่ยวบิน ) และมีส่วนแบ่งการตลาดรวมร้อยละ 55 ของจำนวนผู้โดยสาร โดยเป็นส่วนแบ่งการตลาดของเส้นทางในประเทศร้อยละ 86.3 และส่วนแบ่งการตลาดของเส้นทางระหว่างประเทศร้อยละ 44.8 ของจำนวนผู้โดยสารเดินทางเข้า-ออกประเทศไทยทั้งหมด นอกจากนี้ บกท. ยังสามารถขยายเครือข่ายการให้บริการได้มากขึ้น จากการเข้าร่วมกลุ่มพันธมิตรการบิน Star Alliance ซึ่งเป็นกลุ่มพันธมิตรที่มีเครือข่ายกว้างขวางในปัจจุบัน

2. สายการบินเอกชน

สายการบินพาณิชย์เอกชนที่ให้บริการในเส้นทางประจำปัจจุบันมี 6 สายการบิน ประกอบด้วย บริษัทภูเก็ต แอร์ไลน์ จำกัด บริษัท พี บี แอร์ บริษัทโอเรียนท์ ไทย แอร์ไลน์ จำกัด บริษัท แอร์ อันดามัน จำกัด บริษัท การบินกรุงเทพ จำกัด และบริษัท เอนเจิล แอร์ไลน์ จำกัด สายการบินเหล่านี้ให้บริการเส้นทางภายในประเทศ และระหว่างประเทศในเขตภูมิภาค โดยจะให้บริการอยู่ในวงจำกัด และบางสายการบินประสบภาวะการขาดทุน เนื่องจากกิจการสายการบินมีวงเงินลงทุนและต้มทุนการดำเนินงานสูง และยังมีปริมาณการเดินทางน้อย โดยเฉพาะจุดบินภายในประเทศ ทำให้สายการบินเหล่านี้ให้ความสำคัญด้านแผนการตลาด และการเชื่อมโยงกับจุดบินที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญในภูมิภาค เช่น ตอนใต้ของจีน กัมพูชา และสินคโปร์ เพื่อเพิ่มปริมาณผู้โดยสาร และรายได้

บริษัท วิทยุการบินแห่งประเทศไทย จำกัด (บวท.) ให้บริการควบคุมการจราจรทางอากาศของท่าอากาศยานพาณิชย์ทั่วประเทศ (ยกเว้นที่ท่าอากาศยานอู่ตะเภา) บริการสื่อสารการบินและบริการเกี่ยวเนื่อง โดย บวท. และการพัฒนาเทคโนโลยีด้านการสื่อสารการบินที่มีประสิทธิภาพและทันสมัย เพื่อส่งเสริมกิจการด้านการบินอย่างต่อเนื่อง รวมทั้ง มีนโยบายที่จะให้ความร่วมมือกับต่างประเทศ โดยเฉพาะประเทศเพื่อนบ้านในการพัฒนากิจการควบคุมการจราจรทางอากาศ เพื่อส่งเสริมศักยภาพการเป็นศูนย์กลางการขนส่งทางอากาศของประเทศ โดย องค์กรกรบินพลเรือนระหว่างประเทศ (ICAO) ได้มอบหมายให้ บวท. รับผิดชอบน่านฟ้าไทย อ่าวไทย บางส่วนของทะเลจีนใต้ และเขตน่านฟ้าของประเทศกัมพูชา

บทบาทในการกำหนดนโยบาย กำกับดูแล และการให้บริการยังซ้ำซ้อนอยู่ภายในหน่วยงานเดียวกัน โดยกระทรวงคมนาคม ทำหน้าที่กำหนดนโยบายในขณะที่กรมการขนส่งทางอากาศทำหน้าที่เกี่ยวข้องทั้งการกำหนดนโยบายกำกับดูแลและให้บริการท่าอากาศยาน

ปัจจุบันการกำกับดูแลด้านการขนส่งทางอากาศที่ดำเนินการโดยคณะกรรมการบินพลเรือน (กบร.) และมีกรมการขนส่งทางอากาศเป็นฝ่ายเลขานุการ จะจำกัดที่การออกใบอนุญาตและการควบคุมอัตราค่าบริการ ภายใต้อำนาจ พ.ร.บ. การเดินอากาศ พ.ศ 2497 ทำให้ไม่สมบูรณ์เพียงพอกำกับดูแลการให้บริการของผู้ประกอบการเอกชนที่จะเข้ามามีบทบาทในการให้บริการมากขึ้น

ทั้งนี้กรมการขนส่งทางอากาศอยู่ระหว่างการปรับรูปแบบการดำเนินงาน โดยแยกหน้าที่การกำหนดนโยบาย การกำกับดูแล และการให้บริการ รวมทั้งปรับปรุงแก้ไขกฎหมาย เพื่อเป็นกลไกลสนับสนุนการพัฒนาด้านการขนส่งทางอากาศในระยะต่อไป